Program wczesnego wykrywania raka piersi w NFZ jest skierowany do kobiet w wieku 50-69 lat, które nie korzystały z badania mammograficznego w ciągu ostatnich 24 miesięcy oraz do tych, które otrzymały pisemne wskazanie do wykonania ponownego badania po okresie 12 miesięcy. Powody ponownego badania mogą być różne. Czynnikami ryzyka najczęściej są rak piersi wśród członków oraz mutacje w obrębie genów BRCA 1 lub/i BRCA 2.
Samo badanie mammograficzne jest bezpłatne a także nie wymaga ono skierowania. Pacjentka może się na nie zgłosić sama albo po otrzymaniu adekwatnego zaproszenia. Na badanie do placówki NFZ należy przynieść uprzednio wykonane zdjęcia mammograficzne w celu ich porównania.Program nie obejmuje kobiet, u których wcześniej zdiagnozowano w piersi zmiany nowotworowe o charakterze złośliwym.
Program profilaktyki raka piersi
I. Etap – mammografia
Badanie mammograficzne polega na wykonaniu dwóch zdjęć każdej z piersi oraz opisu badania. W ciągu 15 dni roboczych od daty wykonania badania powinno nastąpić wydanie wyniku. W sytuacjach, w których zachodzi konieczności wykonania dodatkowych badań, lekarz kieruje pacjentkę do etapu pogłębionej diagnostyki i informuje ją, gdzie są wykonywane takie badania. Oczywiście w przypadku udzielania świadczeń w mammobusie, stanowisko postojowe musi być zaplanowane tak, żeby podczas udzielania świadczeń zapewnić pacjentkom odpowiednie zaplecze.
Wydawanie wyników badań
Prawidłowy wynik badania, przy braku czynników ryzyka jest przekazywany pacjentce za pośrednictwem poczty, z zaleceniem ponownego zgłoszenia się na badanie po 24 miesiącach; natomiast prawidłowy wynik badania, przy współistniejących czynnikach ryzyka może być przekazany za pośrednictwem poczty, z zaleceniem zgłoszenia się na kolejne badanie po 12 miesiącach.
Jeśli natomiast wynik badania wykonanego w warunkach stacjonarnych jest nieprawidłowy, pacjentkę informuje się o konieczności dalszej diagnostyki; jeśli nie zgłosi się po wyniki w ciągu 3 miesięcy, otrzymuje wówczas wezwanie do ich odbioru. Jeśli rzecz się tyczy badania wykonywanego w mammobusie, pacjentkę informuje się o konieczności dalszej diagnostyki; całą dokumentację przekazuje się pacjentce lub – w porozumieniu z nią – świadczeniodawcy wykonującemu rzeczoną diagnostykę.
W sytuacjach, gdy mamy do czynienia z nieprawidłowym wynikiem badań i braku możliwości skontaktowania się z pacjentką lub braku odpowiedzi pacjentki na wezwanie, kopię dokumentacji wysyła się do jej lekarza POZ załączając prośbę o interwencję. Informacja o przynależności pacjentki do lekarza POZ jest uzyskiwana z systemu informatycznego udostępnionego przez NFZ lub z oddziału wojewódzkiego NFZ właściwego dla miejsca zameldowania pacjentki.
II. Etap pogłębionej diagnostyki
Ten etap obejmuje zarówno poradę lekarską czyli badanie fizykalne, skierowanie na niezbędne badania w ramach realizacji programu oraz ocenę wyników przeprowadzonych badań i postawienie rozpoznania.
Na tym etapie następuje także wykonanie mammografii uzupełniającej lub wykonanie USG piersi; decyzję o wykonaniu USG piersi podejmuje lekarz, biorąc pod uwagę m.in.: wyniki mammografii, wynik badania palpacyjnego, strukturę gruczołu sutkowego, stosowanie hormonalnej terapii zastępczej, konieczność zróżnicowania między guzem litym a torbielą sutka, wykonanie biopsji cienkoigłowej/gruboigłowej pod kontrolą technik obrazowych z badaniem cytologicznym/ histopatologicznym pobranego materiału, podjęcie decyzji dotyczącej dalszego postępowania i potwierdzenie jej wystawieniem skierowania na dalszą diagnostykę lub leczenie
Kobiety, z rozpoznaniem raka piersi lub innych schorzeń wymagających leczenia specjalistycznego, są kierowane na dalszą diagnostykę bądź leczenie, do świadczeniodawców posiadających z NFZ umowy w odpowiednich rodzajach świadczeń.
Cel programu
Podstawowym celem programu diagnostyki raka piersi jest obniżenie wskaźnika umieralności z powodu raka piersi do poziomu który uzyskano w przodujących w tej dziedzinie krajach Unii Europejskiej oraz zwiększenie wiedzy kobiet na temat profilaktyki raka sutka i wprowadzenie na terenie całego kraju zasad postępowania diagnostycznego.
Rak piersi to najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet. Stanowi on około 20% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe u Polek. Występuje częściej po menopauzie gdyż ryzyko zachorowania wzrasta po 50 roku życia. Obserwacje częstości zachorowań w poszczególnych grupach wiekowych dowodzą, że znaczący wzrost zachorowań występował w przedziale wiekowym od 50 do 69 roku życia.
Do czynników ryzyka zalicza się:
- · Wiek w przedziale od 50 do 69 roku życia
- · Raka piersi wśród członków rodziny
- · Mutacje stwierdzone w genach BRCA 1 lub/i BRCA 2
- · Wczesną pierwszą miesiączkę przed 12 rokiem życia
- · Późną menopauzę po 55 roku życia
- · Urodzenie dziecka po 35 roku życia
- · Bezdzietność
- · Poprzednie leczenie z powodu raka piersi
- · Leczenie z powodu innych schorzeń piersi
- · Przyczyny istnienia problemu zdrowotnego
Etiologia raka sutka nadal nie jest dostatecznie jasna. Poza tym, ten sam nowotwór może być indukowany przez kilka, a w niektórych przypadkach nawet przez kilkanaście czynników kancerogennych. Coraz częściej bowiem w ryzyku zachorowania na raka piersi wskazuje się uwarunkowania genetyczne: w Polsce około 10 % przypadków raka piersi występuje u kobiet, u których stwierdza się mutacje w obrębie genów, najczęściej BRCA1.
Najważniejsze jest aby wykryć nowotwór w jak najwcześniejszym stadium rozwoju. Badanie umożliwiające rozpoznanie zmian patologicznych w utkaniu piersi to mammografia. Co ważne, w grupie kobiet w wieku 50-69 lat, które miały wykonywane badania mammograficzne co rok lub co 2 lata, nastąpiło zmniejszenie umieralności o 25-30%. Wykonywanie mammografii jest rekomendowane w 2 projekcjach: co 2 lata u kobiet w wieku 50-69 lat z grupy niskiego ryzyka, co rok u kobiet z grupy wysokiego ryzyka.
