Programem profilaktyki chorób odtytoniowych w NFZ objęte są osoby powyżej 18 roku życia palące papierosy, w tym – w zakresie diagnostyki POChP – w szczególności kobiety i mężczyźni pomiędzy 40 a 65 rokiem życia, którzy nie mieli wykonywanych badań spirometrycznych w ramach programu profilaktyki POChP w ciągu ostatnich 36 miesięcy, u których wcześniej nie zdiagnozowano, potwierdzonej badaniem spirometrycznym, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, przewlekłego zapalenia oskrzeli lub rozedmy.
Badania w ramach programu
Bezpłatne badania w ramach programu chorób odtytoniowych NFZ, pacjenci mogą wykonywać w zakładach opieki zdrowotnej, które podpisały umowę z NFZ na realizację programu. Należy się zgłosić osobiście lub umówić na wizytę telefonicznie. Skierowanie natomiast nie jest wymagane. Z badań profilaktycznych mogą skorzystać osoby ubezpieczone w NFZ, które mieszczą się w grupie wiekowej i nie wykonywały badań spirometrycznych w ciągu ostatnich trzech lat.
Problem tytoniu
W Polsce szeroko rozpowszechnione jest palenie tytoniu co znacząco wpływa na jakość oraz długość życia Polaków. Pali ok. 9 milionów dorosłych obywateli polski. Skala i niekorzystne wzory palenia tytoniu w Polsce prowadzą do epidemii chorób odtytoniowych i pogorszenia się stanu zdrowia społeczeństwa. Umieralność na nowotwory płuc, chorobę występującą prawie wyłącznie u palaczy tytoniu, jest w Polsce na jednym z najwyższych poziomów na świecie. Co ciekawe, palenie jest odpowiedzialne za ok. 40% przedwczesnych zgonów w populacji mężczyzn, a corocznie z powodu schorzeń odtytoniowych umiera przedwcześnie ok. 50 tys. Polaków. Jedną z najczęściej występujących dolegliwości, której etiologia związana jest bezpośrednio z ekspozycją na dym tytoniowy jest przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCHP) – przewlekłe zapalenie oskrzeli i rozedma płuc.
Szacuje się, że w Polsce na POCHP choruje 2 miliony osób, czyli blisko 5% społeczeństwa. Jedynym objawem tejże jest przewlekły kaszel przez wiele lat. POCHP prowadzi zaś do niedotlenienia organizmu, natomiast w niektórych przypadkach nawet do śmierci. Chory traci wówczas rezerwy oddechowe trzy razy szybciej niż osoba zdrowa. Każdy palacz papierosów między 40 a 50 rokiem życia powinien sprawdzić, czy jego płuca zachowują zdrowie czy też starzeją się przedwcześnie. Najlepszym sposobem aby sprawdzić rezerwy czynnościowe płuc jest badanie spirometryczne. Badanie jest proste, niebolesne i trwa około 5 minut. Nieprawidłowy wynik spirometrii sugeruje potrzebę badania lekarskiego i rozpoczęcia leczenia, dzięki któremu można wrócić do zdrowia.
Głównymi celami programu profilaktyki chorób odtytoniowych są: zmniejszenie zachorowalności na schorzenia odtytoniowe, włączając w to ograniczenie zachorowalności, inwalidztwa i umieralności z powodu POChP ukierunkowane na kompleksowe działania edukacyjno-diagnostyczne i terapeutyczne w grupach wysokiego ryzyka. Dodatkowo program ma na celu poprawę świadomości w zakresie szkodliwości palenia oraz metod zapobiegania i leczenia uzależnień od tytoniu, czyli też rozpowszechnienie wiedzy o POChP, czynnikach jej ryzyka oraz zdrowotnych i społecznych skutkach choroby. Ponadto osiągnięte ma być wczesne wykrywanie POChP i innych chorób odtytoniowych oraz poprawa dostępności do specjalistycznego leczenia uzależnienia od tytoniu i chorób płuc, a także poprawa skuteczności leczenia chorób odtytoniowych, w szczególności, chorób układu oddechowego, chorób układu krążenia i chorób nowotworowych, u pacjentów uzależnionych od tytoniu oraz zmniejszenie kosztów leczenia chorób odtytoniowych.
Program profilaktyki realizuje zapoznanie pacjenta z założeniami programu i zbieranie wywiadu dotyczącego palenia tytoniu. Obowiązkowe jest też wykonanie badań lekarskich i diagnostycznych takich jak badanie przedmiotowe – w tym pomiar masy ciała, wzrostu, ciśnienia tętniczego krwi – oraz badanie fizykalne jak też w przypadku osób palących papierosy – zakwalifikowanych do działań w zakresie profilaktyki POCHP – dodatkowo wykonywane jest badanie spirometryczne. Profilaktyka zakłada też udzielenie porady lekarskiej: w tym m.in. edukację dotyczącą skutków zdrowotnych palenia tytoniu; poradę antynikotynową z zaplanowaniem terapii odwykowej; prowadzenie terapii odwykowej. W przypadku wykrycia nieprawidłowości skierowanie pacjenta na dalszą diagnostykę.
